Bệnh học: Hắc võng mạc trung tâm thanh dịch

Hắc võng mạc trung tâm thanh dịch

Bệnh hắc võng mạc trung tâm thanh dịch là một bệnh vô căn, đặc trưng bởi bong thanh dịch của võng mạc cảm thụ tại hoàng điểm. Y sĩ đa khoa gặp case hắc võng mạc trung tâm thanh dịch cần làm gì?

• Hướng dẫn chẩn đoán huyết áp cao chính xác
• Những nguyên nhân gây nên tình trạng trào ngược dạ dày ở trẻ em
• Hướng dẫn điều trị tăng huyết áp theo quyết định số 3192/QĐ-BYT

Hắc võng mạc trung tâm thanh dịch là gì?

Yếu tố nào gây nên bệnh hắc võng mạc trung tâm thanh dịch

Bác sĩ tại Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur cho biết hiện nay có nhiều nguyên nhân khác nhau gây nên bệnh hắc võng mạc trung tâm thanh dịch, bản chất đây là bệnh vô căn nên khó xác định được nguyên nhân. Nhưng trong Y học lâm sàng nhãn khoa, người ta xác định yếu tố nguy cơ như sau:

Yếu tố nguy cơ :

• Thai kỳ, stress, dùng thuốc chống trầm cảm, dùng steroids, hội chứng Cushing, Lupus.
• Người bệnh ở nam từ 22 – 25 tuổi, nữ gặp ở tuổi lớn hơn. Nam nhiều gấp 6 – 10 lần nữ.

Phân loại: Có hai loại :

• Bệnh hắc võng mạc trung tâm thanh dịch khu trú : rò rỉ có thể khu trú ở một vài điểm.
• Bệnh hắc võng mạc trung tâm thanh dịch lan tỏa : rò ri lan tỏa từ một vùng RPE tăng tính

Khám bệnh hắc võng mạc trung tâm thanh dịch

Nhìn hình méo, rối loạn sắc giác trục xanh – vàng, giảm cảm giác tương phản, giảm kích thích ánh sáng – tối, ám điểm trung tâm.

Khám lâm sàng

• Thị lực: giảm đến 7/10 – 3/10, nhưng chỉnh kính viễn đạt 10/10.
• Soi đáy mắt (FO) bằng đèn khe với kính 60 – 90 diop thấy quầng phù, rò rỉ trên võng mạc, xuất tiết ở hoàng điểm, bất thường RPE (mất sắc tố, teo, tăng sản).

Cận lâm sàng

Các phương pháp thăm dò:

• Amsler grid test: xác định hiện tượng méo hình.
• Chụp cắt lớp võng mạc (OCT): tách lớp giữa võng mạc cảm thụ và RPE, khiếm khuyết RPE.
• Chụp đáy mắt có fluorescein (FA): đốm tăng fluorescein sớm, lớn dần thành hình ống khói ở thì tĩnh mạch, cuối cùng lan tỏa trong vùng phù; hoặc đốm tăng fluorescein sớm, dần dần rộng ra.

Chụp cắt lớp võng mạc (OCT) 

Chẩn đoán xác định:

Y sĩ đa khoa/chuyên khoa nhãn khoa khi chẩn đoán cần dựa vào

• Khám lâm sàng.
• Hình ảnh học: OCT, chụp đáy mắt có fluorescein (FA).

Chẩn đoán phân biệt:

• Các nguyên nhân rò rỉ qua RPE khác như tân mạch hắc mạc, viêm, u.
• Thoái hóa hoàng điểm liên quan đến tuổi (ARMD).
• Bong võng mạc có lỗ rách.
• Bong biểu mô sắc tố.
• Hố gai thị.

Hướng chữa trị hắc võng mạc trung tâm thanh dịch

Mục đích chữa trị: Chủ yếu bệnh tự tiến triển, chữa trị chỉ mang tính hỗ trợ.

Nguyên tắc chữa trị: Chữa trị hỗ trợ bằng nội khoa.

Tiến triển:

Phần lớn người bệnh tự khỏi trong vòng 3 – 6 tháng. Có 80% – 90% người bệnh thị lực hồi phục > 8/10. Dù vậy, nhiều người bệnh có thị lực trung tâm tốt vẫn bị rối loạn sắc giới, méo hình, mất cảm nhận tương phản. Hiếm khi bị quáng gà.

Nguy cơ tái phát gặp 40% – 50% người bệnh có mắt đã bị hắc võng mạc trung tâm thanh dịch khu trú.

Bệnh hắc võng mạc trung tâm thanh dịch mạn tính khi bệnh kéo dài > 12 tháng. Người bệnh bị hắc võng mạc trung tâm thanh dịch mạn tính do teo RPE tiến triển. Sau cùng thị lực có thể giảm đến 1/10 (20/200) và tổn thương RPE lan tỏa. Chụp FA thấy tăng fluorescein dạng hạt và một vài điểm rò rỉ. Một số ít tình huống bị phù hoàng điểm dạng nang (CMO), tân mạch hắc mạc (CNV), rách RPE.

Bệnh hắc võng mạc trung tâm thanh dịch mạn tính

Bệnh hắc võng mạc trung tâm thanh dịch bọng: bong võng mạc RPE rộng.

Chữa trị đặc hiệu:

Phần lớn các tình huống chỉ theo dõi.

• Giảm yếu tố nguy cơ: ngưng chữa trị steroids nếu có thể, thay đổi lối sống để giảm stress.
• Quang đông bằng laser: quang đông vùng RPE rò rỉ không làm thay đổi tiên lượng về thị lực hay tần suất tái phát.

+ Trước khi làm laser, nên chờ 4 tháng đối với mắt bị bệnh lần đầu hoặc 1 – 2 tháng trong tình huống tái phát.

+ Làm laser khi bệnh xuất hiện ở mắt đối bên và thị lực ở mắt bị.

• Tiêm pha lê thể thuốc anti – VEGF.

Chữa trị hỗ trợ:

• Acetazolamide 0,25g, 1 – 3 viên/ngày: giảm phù hoàng điểm + bù Kali.
• Vastarel và/hoặc Tanakan và/hoặc Duxil.

Nguồn y khoa tham khảo: Phác đồ chữa trị Bệnh viện Chợ Rẫy 2013, Nhà xuất bản Y học, tr. 611-686.

Được chia sẻ bởi Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur